W stronę niemożliwego. Zespół Filmowy Silesia 1972-1983

Kawałek historii Śląska, który został zapomniany, zostaje przywrócony do życia w barwnej książce Agaty Tecl-Szubert „W stronę niemożliwego”.

Trzymam w ręku niezwykłą książkę, która w nietuzinkowy sposób opowiada fascynującą historię. Nie jest to książka filmoznawcza, nie jest to książka historyczna, nie jest to książka reporterska, nie jest to w końcu wywiad-rzeka. Niemniej każdy z tych elementów jest w niej obecny i doskonale widoczny.

Nie zraźcie się tematem – to opowieść o nieistniejącym od lat Zespole Filmowym „Silesia”, który na przełomie lat 70. i 80. miał zamienić Śląsk w Hollywood. Brzmi może i drętwo, ale tylko do momentu, kiedy weźmiecie do ręki to edytorskie cacko, zaprojektowane przez Marcina Wysockiego. Nowoczesny, ascetyczny i jednocześnie rozbuchany (tak, to możliwe), dopracowany w każdym szczególe projekt (odjechana okładka, różne sposoby łamania, rozmaite kroje pisma, dwa rodzaje papieru, dwa kolory druku, czerwone zdjęcia i czerwona nitka, którą książkę zszyto, masa archiwaliów i grafik) zachęca do czytania.

„W stronę niemożliwego. Zespół Filmowy »Silesia« 1972-1983” jest efektem wieloletniej pracy, niezliczonych spotkań i rozmów z kilkudziesięcioma osobami. Chociaż – jak mówi autorka – gdyby nie sploty okoliczności, książka zapewne nigdy by nie powstała. Na samym początku była filmoznawcza praca magisterska, którą Agata Tecl-Szubert napisała pod okiem prof. Andrzeja Gwoździa. To on pokazał autorce archiwum Zespołu Filmowego „Silesia”, które składało się z paru pudeł na krzyż i dwóch porywających listów (oczywiście szybko okazało się, że w pudłach jest ich więcej). A do tego zawierało dokumenty jedynie z pierwszego okresu istnienia zespołu.

Autorka postanowiła dowiedzieć się, co było dalej. Odgrzebywanie zapomnianych faktów, wielogodzinne rozmowy z Kazimierzem Kutzem, Ernestem Bryllem, Janem F. Lewandowskim, Tadeuszem Baljonem, Feliksem Netzem i innymi, niezliczone godziny spędzone w Filmotece Narodowej i poszukiwania zaginionych lub niezinwentaryzowanych dokumentów. Wszystko to uświadomiło Tecl-Szubert, że ma przed sobą fascynującą historię ludzi, którzy na krótką chwilę zjednoczyli się we wspólnej wizji. Praca magisterska powstała, ale pomysł publikacji autorka zarzuciła na kilka lat. Aż do momentu, kiedy po śmierci Lewandowskiego wpadły jej w ręce plany zbudowania śląskiego „Hollywood”. Plany zapomniane i głęboko ukryte w prywatnych zbiorach, zakopane w papierach. Tecl-Szubert zaczęła poszukiwania na nowo. Znów spotkała się z bohaterami tamtych wydarzeń, ale teraz pojawiła się zupełnie nowa perspektywa.

„Kiedy sięgnęłam po tę historię po latach, zauważyłam trzy nowe aspekty, które mnie samą zaciekawiły. Doszłam do wniosku, że to właśnie one mogę być interesujące dla współczesnego czytelnika”– opowiada autorka. „Po pierwsze, sama idea zespołów filmowych i pomysł na twórcze działanie w zespole, razem, w niezależności twórczej. Wydaje mi się, że w ostatnim czasie takie myślenie znów jest bardzo popularne, od NGO-sów po oddolne inicjatywy. Po drugie, niesamowity ferment i pomysł Kazimierza Kutza, który chciał stworzyć na Śląsku coś naprawdę wielkiego. Ta szerokość wizji, którą miał, do dziś wydaje się inspirująca. I w końcu twórczość dwóch współczesnych artystek: Laury Paweli i Zuzanny Janin, które w swoich pracach (na różne sposoby) wykorzystują archiwa filmowe, ożywiają je poprzez działanie artystyczne. Prace obu w nieoczywisty i luźny sposób związane są właśnie z Zespołem Filmowym »Silesia«. To była szansa na nowe opowiedzenie tej historii”.

I rzeczywiście. Tak przefiltrowana przez nowoczesną perspektywę opowieść naprawdę głęboko wciąga.

tekst: Joanna Malicka | zdjęcie: Radosław Kaźmierczak (na zdjęciu Agata Tecl-Szubert)

Agata Tecl-Szubert „W stronę niemożliwego. Zespół Filmowy »Silesia« 1972-1983”. Premiera 20 lutego 2022. Książka do kupienia na stronie Silesii Film. Cena: 65 zł.

Dodaj do: |